8.Sınıf Fen Bilimleri Kimyasal Tepkimeler Konu Anlatımı

Kimyasal Tepkimeler

Bir ya da birden fazla maddenin kimyasal yapısının değişmesiyle başka maddelere dönüşmesine kimyasal değişim, bu değişimin gerçekleşme sürecine ise kimyasal tepkime denir.

Kimyasal tepkimelerin sonucunda ısı, ışık ve gaz çıkışı; renk ve koku değişimi; çökelti oluşumu gibi fiziksel değişimler de gözlemlenebilir.

Kimyasal tepkimeler, maddelerin yapısındaki atomların bir arada durmasını sağlayan kimyasal bağların kırılması ve/veya oluşmasıyla gerçekleşir. Atomlar kararsız hâlden kararlı hâle geçtiği için enerjileri azalır.

Bu yüzden kimyasal bağlar oluşurken enerji açığa çıkar. Benzer şekilde, kimyasal bağlar kırılırken kararlı halde bulunan atomları kararsız hâle getirmek gerekir; bu da enerji vererek yapılabilir. Dolayısıyla, kimyasal bağları kırmak için enerjiye ihtiyaç duyulur.

A- Kimyasal Tepkimelerin Özellikleri

• Madde özelliklerini kaybeder yeni madde oluşur.
• Kimyasal özellikler değişir.
• Atomlar arasındaki kimyasal bağlar kopar.
• Farklı atomlarla yeni bağlar oluşur.
• Kimyasal tepkimeye giren atomların türü ve sayısı değişmez.
• Kimyasal tepkimeye giren maddenin kütlesi ile ürünleri kütleleri eşittir.
• Girenlerin ve ürünlerin molekül sayısı ve hacimleri korunmayabilir.

Kimyasal Tepkimelerin Yazılması

Kimyasal tepkimeler yazılırken kimyasal denklem şeklinde gösterilir.
Tepkimeye (Reaksiyona) girenler sol tarafa, ürünler ise sağ tarafa yazılır.

Kimyasal Denklem

• Tepkimeye girenler ve ürünler birden fazla ise aralarına + işareti konulur.
• Girenler ve ürünler arasına → işareti konulur.

Kimyasal Tepkimelerde Kütlenin Korunumu

Bir kimyasal tepkimede var olan madde yok olmaz, yoktan da madde var edilemez.
Madde içerisindeki atomlar arasındaki bağlar kopar ve yeni bağlar oluşur. Bu nedenle yeni maddeler meydana gelir. Atomların sayısı ve türü değişmemektedir.

Kimyasal tepkimeye giren maddelerin toplam kütlesi ile tepkimeden çıkan maddelerin toplam kütleleri birbirine eşittir. Buna kütlenin korunumu kanunu denir.

Örnek: 16 gram oksijen ile miktarı bilinmeyen karbon tepkimeye girerek, 22 gram karbondioksit oluşuyor.

             Buna göre tepkimeye giren karbon miktarı kaç gramdır?

Kimyasal Tepkimede Korunanlar

1. Atom cinsi ve sayısı
2. Kütle
3. Toplam proton, nötron ve elektron sayıları

Kimyasal Tepkimede Korunmayabilenler

1. Molekül sayısı korunmayabilir.
2. Hacim korunmayabilir.
3. Kimyasal özellikler korunmaz.

 

Kimyasal Tepkimelerin Grafiği

• Kimyasal tepkimeye giren maddelerin kütlesi azalır, ürünlerin kütlesi artar.

• Tepkimede molekül sayısı azaldı. (Girenlerde 8 atom, ürünlerde 8 atom vardır)
• Girenlerde toplam molekül sayısı: 1 azot, 3 hidrojen toplam 4 molekül 
• Ürünlerde toplam molekül sayısı: 2 amonyak
• Tepkime sonucu oluşan amonyak yeni maddedir.
• Molekül sayısı ve hacim azalmıştır.
• Tepkimede atom sayısı değişmedi. (Girenlerde 8 atom, ürünlerde 8 atom vardır)
• Atom türü değişmemiştir.
• Azot ve hidrojen molekülü içindeki atomlar arasındaki bağlar kırılır.
• Amonyağın yapısında azot ve hidrojen atomları arasında yeni bağlar oluşur.

Tepkime Türleri

Doğada gerçekleşen tepkimelerin sayısı çok fazla olduğu için, tepkimeler bazı ortak özelliklerine göre gruplanır ve bu gruplar tepkime türü olarak adlandırılır. Yanma tepkimeleri ve asit-baz tepkimeleri tepkime türlerinden bazılarıdır.

Yanma Tepkimeleri

Günlük hayatta kullandığımız yanma olayı, kimyasal anlamda kullanılan yanma tepkimelerini tam olarak açıklamaz. Kimyasal anlamda yanma tepkimeleri; girenlerinden biri oksijen olan tepkimeler olarak tanımlanır. Metan gazının yanması, demirin paslanması, oksijenli solunum ve suyun oluşumu tepkimelerinde girenlerden biri oksijen olduğu için bunlar birer yanma tepkimesidir.